Стара селска архитектура
Македонија: искуства и набљудувања на еден натуралист по трагите на германската војска
1921 година
Franz Doflein
„ … Кога првпат возев низ прилепската рамница по средината на јуни 1917 година, таа изгледаше како бујна градина. Во голема мера беше покриен со зелени полиња со дрвја, на кои пченицата и ‘ржта растеа високи речиси 2 метри.
Дури и јачменот што веќе беше собран во долината Вардар, овде сè уште не беше целосно жолт, на надморска височина од нешто повеќе од 600 м. Во западниот дел на рамнината имаше големи насади со коноп. Во каналите имаше многу вода, која се користела за наводнување на нивите и која доаѓа од разни потоци кои од север, исток и запад течеле кон реката Церна.
На југ можеше да се види бариера како низок синџир од ридови низ кои реката Црна се пробива кај Тополчани во рамнината кон Битола, во вистинската Пелагонија. Беше очигледно дека во дамнешното минато можеби едно големо езеро ја пополнувало рамнината што сега ја поминуваме.
Водата што ја има насекаде во каналите сигурно многу го поттикнала развојот на комарците и маларијата. Тоа неволно го поврзав со дизајнот на куќите, кои претставуваа впечатлив тип во чифлизите и рамничарските села. Тие се издигаат високо како кули, а во горниот малку испакнат дел со прозорци живеат луѓето. Вака изгледаат дворците на сите села низ кои возиме, во Коњари, Врбјани и Кривогаштани.
Човек автоматски помислува на бегство од комарците и од маларија, кои никогаш не летаат високо. Кога ги гледам овие кулички, се потсетувам дека дури и во Римската рамница во лето, фармерите спијат на покривот од страв од маларија. Сепак, овде стилот на куќите има и други мотиви, т.е како заштита од ноќни напади. А тоа е јасно и од описите на претходните патници, како и од процепите на пушкарниците на долниот кат…“
Коментирај