Ѓоре Напески

Ѓоре Напески: „Телефонска кабина“

ТЕЛЕФОНСКА КАБИНА

1961 година
„Стремеж

Во рацете сеуште го стискаше зеленото парче хартија. Обична телефонска покана на која со нервозен женски ракопис беше испишано неговото, името на повикувачот како и часот на телефонскиот разговор.

Чекалната на телефонската говорница веќе ги имаше своите први странки во тоа доцнешно јунско попладне. Тој забележа едно празно место при крајот на столот, сличен на железничките столови и седна сместувајќи се удобно. Потем погледна во присутните.

Младич со црвена коса стоеше опрен со лактот на стаклениот шалтер од каде што од време на време ѕирнуваше женска глава со очила, љубопитно загледувајќи се во секој новодојден. Две постари и лошо нашминкани жени тивко шепотеа меѓусебе. Едната од нив запали цигара и почна да го вовлечува чадот со некоја особена страст, ниша јќи ја главата во знак на одобрување на она што го слушаше или пак се правеше дека го слуша. Човекот во години, што седеше до него, имаше разлистено „Политика“ и се чинеше дека тој веќе не присуствува во оваа мирна и еднобојна атмосфера на телефонската чекална. Покрај нозете му лежеше патничка чанта, надуена како мешина и тоа беше доволно да се легитимира како трговски патник.

„Ало, Белград, на ваша сметка број 30-045…“ повика во контролниот телефон жената зад стаклениот шалтер.
Носеше жолта блуза на која релјед испакнуваа дојки на зрела жена. Потоа се чу затворање на телефон.

Тој го сврте погледот. Запали цигара и се вовлече во размислување. Колку ли месеци се разделени? Осум?! Не, може да се рече дека скоро девет за неколку дена. Евгенија, Евгенија…, мислеше. Пред една недела му пишуваше дека за неговиот роденден ќе го изненади нешто. За секој негов роденден таа навистина му приредуваше по некое изненадување. Така неколку години по ред откако се во брак. Еднаш, тој добро се сеќава. Евгенија му донесе мал пакет.

„Мил мој, му рече таа, знаеш ли дека денеска ти е роденденот?“

А потоа и двајцата започнаа да го одврзуваат пакетот. Требаше да се одвие многу хартија се додека тој, при крајот на своето љубопитство, не здогледа една позлатена игла за вратоврска. Беше тоа симпатичен, скромен подарок и пријатна шега на која слатко се смееја…

„Да не рековте нешто?“, праша човекот што читаше „Политика“.

„Не, ништо, ништо… одговори тој малку усрамен од тоа што се насмевна гласно, вовлечен во мислите.

Трговскиот патник сврте друг лист од весникот и пак се занесе во читањето. Жената што пушеше цигари се подигна од столот и речиси газејки на прсти, појде до отворениот прозорец на шалтерот.

„Извинете, рече таа колку чини еден разговор со Марибор?“
„Имате попуст од педесет насто“, рече службеничката на говорницата.
„Тоа ли е по нова тарифа?“
„Ма, не“, го повиши гласот службеничката, „после седум часот навечер секогаш има попуст“.
„А, значи така!“ се зачуди жената,
„Да“.
„И сега колку ќе чини мојот разговор?“, праша повторно жената.
„Па, зависи од тоа колку време ќе разговарате. За три минути се плаќа двесте динари“, одговори службеничката сега налутено.

Младичот со црвената коса се така молчејќи го следеше нивниот разговор. Изразот на неговото лице не промени ниту кога службеничката зад шалтерот енергично го затвори малиот прозор откако жената што прашуваше не се отправи повторно на своето место, се така газејќи на прсти, да не ја наруши тишината.

Да, денеска му е роденденот, се вовлече тој пак мислите. Не постои сомневање, оваа телефонска покана е изненадувањето. Што ќе му соопшти таа? Можеби и ништо особено нема да му рече. Доволно ќе биде да го чуе нејзиниот глас и тогаш ќе биде многу, многу блиску до неа. Секако ќе му рече: те сакам, те сакам и никогаш нема да се разделиме, нели? Поголем подарок не постои за неговиот роденден.

Те сакам, те сакам…, често ги слушаше овие зборови, но сега, кога со месеци е одделен од неа, имаше посебна потреба да ги чуе.

Се чу пригушен звук на телефон. Потоа шалтерот се отвори и низ него се провна женската глава со очила.
„Мостар, кабина број два“, рече професионална рамнодушност службеничката.

Тоа беше младичот со црвената коса. Зад себе ја затвори масивната врата со зелена чо ја и го подигна телефонот.
Другите во чекалната потоа можеа да доловат испрекинати зборови од разговорот.
„Ало, ме слушаш ли? Да, јас сум“, викаше младичот, „чуј, ќе дојдеш ли? Да? Не? А зошто, а зошто? Ало, да… слушам… чуј, мислам дека си доволно зрела за да можеш сама да одлучиш…

Трговскиот патник го превитка весникот и го превитка весникот во џебот од џакетот. Носеше кариран џакет со спортски џебови.

„Ма, не прекинувајте, говориме… викаше младичот „значи нема да дојдеш ? Слушаш ли? Не мораш и да доаѓаш повеќе… мислам дека меѓу нас сè е свршено…
Младичот излезе од кабината и не погледнувајќи никого, откако плати на шалтерот, со брзи чекори се изгуби низ двокрилната врата.

„Сепак, ќе се помират. Доволно е што се лутат. Тоа е знак дека се сакаат“, рече другата жена како за себе, погледнува јќи се во стаклото од шалтерот.

Ќе се помират? Да веруваме дека ќе се помират, мислеше тој во себе.
Евгенија, ние никогаш не сме се налутиле еден на друг, зар не ? Нема и за што да се лутиме зошто се што имаме е наше, заедничко и нашата љубов и нашите планови за среќата и за сé. Зар не? Да, мила моја, јас наполно се сложувам со твоите идеи како да уредиме нашиот мал дом, кога ќе се вратам. Ке подигнеме и двајцата кредит и ќе ја купиме онаа витрина за твојата библиотека, што ја видовме вечерта, таму, во широкиот излог на продавницата со големите црвени абажури. А јас ќе купам машина за пишување. Ти знаеш дека тоа е моја голема желба и долго во ноќта ќе пишувам на неа а кога ќе дојдам во нашата соба, ти ќе бидеш занесена во сон. Ке се наведнам и тихо, тихо ќе те бакнам. Евгенија, Евгенија…

„Во колку е закажан вашиот разговор?“, праша трговскиот патник. По сé изгледаше дека сакаше да започне разговор.
„Во дваесет часот“, рече тој.
„Здодевно е ова чекање“, рече патникот.
„Па, како да се сфати“, рече тој. Му беше криво што мислите му беа прекинати.
„Дали веќе читавте што бара Фидел Кастро од Соединетите Држави за да ги ослободи контрареволуционерите?“. Практички разговорот веќе беше почнат.
„Не“, рече тој. „А што бара?“
„Петстотини трактори!“, се насмеа гласно трговскиот патник, „петстотини трактори! Постои голема политика во тоа и духовитост, младичу мој!“
„Тоа е една голема политичка доктрина“, рече тој.
„Да, точно е тоа младичу мој“, рече патникот, „но јас мислам доколку навистина тракторите ќе се обезбедат, тоа ќе означува голема економска корист. Замислете само колкава штета й направи на Куба обидот за инвазија!“.
„Да, доста е разрушено… рече како за себе тој.
„А Фидел е голем човек. И умен, младичу мој. Човек од масата, револуционер. Не ќе им попушти лесно на Американците. Ехе, е, е, петстотини трактори!

Шалтерот повторно се отвори.
„Вашата странка чека“, се обрна службеничката кон трговскиот патник. Тој се поткрена мрзоволно. Очигледно
не беше задоволен што токму сега се јави неговата странка, кога ете, имаше прилика да поразговара малку за политиката.
Политика, настани, борби, експлозии!
Секој ден во светот се случуваше по нешто, помисли тој.

Навечер, така лежејќи, имаше обичај да прелистува весници. Таа гледаше во него. Потоа тој ќе почнеше на глас да ги чита насловите. Го изменуваше гласот и ораторски почнуваше: „НОВА ЕКСПЛОЗИЈА ВО ПАРИЗ“, „УАПСЕН Е АДОЛФ AJХМАН“, „ГРОНКИ ПАТУВА ВО ЈУЖНА АМЕРИКА“, „МАКМИЛАНОВИТЕ ПРОБЛЕМИ ВО ВАШИНГТОН“.
Потоа ќе прелистеше друга страница: „ПРВА ПРЕТСТАВА НА ЦИРКУСОТ АДРИЈА…“ а кога ќе ги завршеше нив се префрлуваше на огласите: „ЈА ПОВИКУВАМ СВОЈАТА ЖЕНА…“ или „СЕ ОТКАЖУВАМ ОД СВОЈАТА ЖЕНА“ за да завршеше со „ПРОДАВАМ НОВ КЛАВИР“… Таа ќе почнеше да се смее. И тој. Потоа ќе му ги зграбеше весниците и ќе ги зафрлеше некаде за да не може да ги досигне. Ноќта беше нивна…

„Па тие не сакаат да ја потпишат заклучницата…, викаше во кабината трговскиот патник, да… но јас се обидов да ги убедам… ало, ало… да, слушам, ама чујте ме… тие бараат од поранешните дезени…
„Завршувајте побрзо“, се јави контролниот телефон.
„Да, да…“, продолжуваше патникот, но не сакаат да чујат… ќе се обидам повторно…“

Жената што пушеше цигара веќе не го слушаше разговорот. Таа отпочна повторно да й шепоти на својата пријателка.
Тој се подигна од столот и се загледа низ прозорецот.
Надвор одамна беше мрак. Но видикот што се пружаше пред неговите очи, го потсетуваше на нешто, што му годеше. На средината на главната улица, полна со луѓе, имаше мал парк со зеленило и паметник.
Трафиките и слаткарниците беа шарено осветлени.
Честопати, кога излегуваа, навраќаа во една мала слаткарница. Таа порачуваше сладолед а откако ќе го изедеа и тој парачуваше. Слаткарницата стана нивно свратилиште.
Во паркот, во кого потоа одеа, бараа осамена клупа, Не сакаа никој да им пречи во шепотите.

„Довидување, младичу мој! Да, Фидел е голем човек….
Трговскиот патник го бришеше оросеното чело со пот. Во кабината беше навистина жешко. Ја подигна дебелата чанта и се изгуби низ вратата.
Во чекалната сега останаа тој и двете жени.

Погледна во часовникот. Неговото закажано време веќе изминало. Се приближи до шалтерот. „Мојата странка уште се нема јавено?“, праша.
„Па и не е така близу“, рече службеничката, „лесно не може да се добие врска”.
„Да“, рече тој, „не е блиску, преку 800 километри…”

Пишувај ми поначесто, му пишуваше таа. Знаеш дека кога ги читам твоите писма ми се чини дека не си толку многу оддалечен. Чинам дека си тука, до мене. Се сеќаваш ли како ми зборуваше пред твоето заминување? Ми велеше: кога ќе ти биде тешко мисли на нешто убаво. Мисли на оној убав ден кога повторно ќе се вратам. Можеби тој ден ќе биде најсреќен ден. О, како ќе биде навистина убав тој ден!
Тој наш ден…

„Најпосле, еве ја врската. Кабина еден“, рече службеничката зад шалтерот.
Ја фрли цигарата и полека ја затвори масивната врата зад себе. Кабината беше доволно висока за да може да се исправи во неа. Беше ужасно жешко.
Го подигна телефонот. Потоа во еден момент укочено гледаше во една точка на тапетираниот ѕид со зелена чоја. Не, тоа не беше нејзиниот глас. Потоа не беше свесен за сето она што го обиколуваше. Го држеше телефонот во раката спуштено.

Дали тоа е навистина? О, зар тоа може да се случи?
А машкиот глас низ слушалката повторуваше: „Ме слушаш ли… жива е… жива е… тоа е најважно”…
Сообраќајна несреќа, ампутирана нога. Шкрипеж на кочници, милиција, гомила луѓе…
Сирена на болничка кола. Операција…
„Жива е… тоа е најважно… ме слушаш ли?”
Ампутирана… ампутирана… Сеуште стоеше укочено гледајќи во зелената чоја. Некаков блесок од ситни капки заигра пред неговите очи.

Зелено, црвено, бело
Потоа пак:
Црвено, зелено, бело
И сам не знаеше како се најде на улица. На оваа улица по која луѓето чекореа, а паметникот, во зелениот парк, потонуваше во сенка.
Ампутирана… ампутирана…
Се чу сирена а потоа низ улицата пројури црвена пожарникарска кола. Некаде треба да се гасне голем пожар.

Нема Коментари

Коментирај